TÌNH HUỐNG

A 22 tuổi, M 21 tuổi, hai người yêu nhau được 2 năm. Trong thời gian yêu nhau, A và M nhiều lần có hành vi quan hệ tình dục, A cũng nhiều lần dùng điện thoại chụp ảnh, quay video làm kỷ niệm, M biết nhưng không phản đối. Khi chia tay nhau, M yêu cầu A xoá bỏ toàn bộ ảnh, phim và những gì liên quan đến kỷ niệm của hai người.

Khoảng 1 tháng sau ngày chia tay, A hẹn gặp M để nói chuyện. Khi gặp M, A đòi M cho quan hệ tình dục, M không đồng ý liền bị A doạ đưa ảnh khoả thân của M lên mạng internet, M lo lắng và đành chấp nhận. Sau đó A đe doạ và yêu cầu M phải gửi vào tài khoản cho hắn 40 triệu đồng “coi như mua đứt số phim, ảnh”. M sợ hãi đành chấp nhận làm theo yêu cầu của A.

Một lần A  gặp M ở dọc đường yêu cầu M vào nhà nghỉ với hắn, M không đồng ý liền bị A đánh đập, giật điện thoại, túi xách của M và bỏ đi. Điện thoại, túi xách của M có tổng trị giá 7 triệu đồng. M tố cáo hành vi phạm tội của A trước cơ quan công an và A đã bị bắt.

Câu hỏi:

1. Xác định tội danh cho hành vi phạm tội của A.(2 điểm)
2. Xác định khung hình phạt đối với những tội danh mà A đã thực hiện.(1,5 điểm)
3. Giả sử, trong quá trình điều tra, cơ quan điều tra còn phát hiện: sau khi chia tay M, A có quan hệ yêu đương với X (mới 15 tuổi), có hành vi quan hệ tình dục nhiều lần. Tội danh của A có gì thay đổi không? (1,5 điểm).
4. Giả định trước khi A bị bắt, do sợ M biết được thông tin sẽ tố cáo hành vi phạm tội của A nên A đã gặp M và ép buộc M uống cốc nước có thuốc độc mà A đã pha sẵn, nhưng do M cảnh giác nên đã từ chối. Vụ việc bị phát hiện.  Hành vi của A bị coi là phạm tội gì và xác định tình tiết tăng nặng định khung hình phạt đối với hành vi phạm tội của A.

GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG

Câu 1:

Căn cứ vào quy định của Bộ Luật hình sự (BLHS) và những hành vi của A có thể khẳng định hành vi của A cấu thành các tội sau: Tội Cưỡng dâm Điều 113; Tội cưỡng đoạt tài sản Điều 135 và tội Cướp giật tài sản Điều 136 BLHS. Vì A đã 22 tuổi, có đầy đủ khả năng nhận thức và điều khiển hành vi nên A là chủ  thể của các tội phạm nêu trên. Ngoài ra còn có các dấu hiệu pháp lí khác, để làm rõ vấn đề này, ta phải phân tích cụ thể từng cấu thành tội phạm trong trường hợp phạm tội của A theo dữ kiện đầu bài ra.

1, Đối với hành vi có cấu thành tội cưỡng dâm có dấu hiệu pháp lý gồm:

Khách thể của tội phạm, hành vi của A đã xâm phạm đến quyền được tôn trọng về danh dự, nhân phẩm của M.

Mặt khách quan của tội phạm

A và M yêu nhau và có nhiều lần quan hệ tình dục, A cũng nhiều lần quay phim và chụp ảnh làm kỉ niệm, M biết nhưng không phản đối. Tuy nhiên, sau khi chia tay, A lại dung những hình ảnh và đoạn video đã quy trước đó để đe dọa M, ép M quan hệ tình dục với mình, nếu không hắn sẽ đưa ảnh khỏa than của M lên Internet. M bị rơi vào tình trạng lệ thuộc, quẫn bách vì lo sợ ảnh khỏa thân của mình sẽ tràn lan trên mạng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm của mình. Vì vậy M phải miễn cưỡng giao cấu với A mà trong thâm tâm không hề mong muốn. Hành vi này của A dã hoàn toàn khống chế tư tưởng của M, mặc dù có khả năng phản kháng hành động này nhưng M đã miễn cưỡng chịu giao cấu với A.

Mặt chủ quan của tội phạm.

Lỗi của người phạm tội là lỗi cố ý trực tiếp. A nhaanjj thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm, nhận thức rõ hạu quả do hành vi phạm tội của mình, thấy trước được hậu quả nhưng vẫn mong muốn hậu quả xảy ra để đạt được mục đích cả mình. A là người nắm giữ những đoạn video và ảnh nóng của M, khi đưa ra lời đe dọa này, A biết M sẽ rơi vào tình trạng quẫn bách và lệ thuộc. A biết hành vi de dọa của mình là lợi dụng tình cảnh lúc này của M để ép M miễn cưỡng giao cấu.

2, Đối với hành vi có cấu thành tội cưỡng đoạt tài sản, có dấu hiệu pháp lý như sau:

Khách thể của tội phạm .

Theo Điều 135 BLHS thì tội cưỡng đoạt tài sản là hành vi dung vũ lực hoặc có thủ đoạn khác uy hiếp tinh thần người khác nhằm chiếm đoạt tài sản. Như vậy, hành vi cưỡng đoạt tài sản là hành vi xâm hại đồng thời đến hai quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ là quan hệ nhân thân và quan hệ tài sản. Cả hai đều là khách thể trực tiếp của tội này.

Mặt khách quan của tội phạm.

Vẫn bằng những đoạn video và hình ảnh do A chụ lại lức A và M quan hệ tình dục, A đã yêu cầu M gửi vào tài khoản cho hắn 40 triệu đồng với lý do “coi như mua đứt số phim ảnh đấy. Một lần nữa, M lại rơi vào tình thế bị lệ thuộc, sợ hãi nên đành phải chấp nhận yêu cầu của A. Hành vi này của A chính là hành vi dung thủ đoạn đe dọa gây thiệt hại về danh dự, uy tín thuộc về đời tư của M bằng mọi thủ đoạn. mặc dù không gây tổn hại đến sức khỏa nhưng hành vi này cũng đủ để khống chế ý chí của người bị đe dọa.

Mặt chủ quan cảu tội phạm

Lỗi của người phạm tội là lối cố ý trực tiếp. Với trường hợp trên, khi đua ra đề nghị với M, A biết đó là hành vi uy hiếp tinh thần của người khác bằng thủ đoạn de dọa sẽ lan truyền những tin thuộc về đời tư. Qua hành vi này, A muốn khống chế tinh thần của M để chiếm đoạt tài sản của cô. Ngoài ra, khẳng định một lần nữa về mục đích chiếm đoạt tài sản trong mặt chủ quan  đã có ý định chiếm đoạt 40 triệu của M.của tội phạm. Việc thực hiện những hành vi khách quan như trên chỉ trở thành tội cưỡng đoạt tài snar khi mà những hành vi đó nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản. Đối với những tình huống đầu bài ra, hành vi của A hoàn toàn thỏa mãn dấu hiệu này bởi ngày từ đầu A đã có ý định chiếm đoạt 40 triệu của M.

3, Đối với hành vi có cấu thành tội cướp giật tài sản có dấu hiệ pháp lí như sau:

Về khách thể của tội phạm, hành vi của A đã xâm phạm đến quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài snar của M. Cụ thể là A đã xâm phạm đến các quan hệ sở hữu của con người.

Về mặt khách quan của tôi phạm.

Xét tình huống đầu bài đưa ra, A tình cờ gặp M ngoài đường, yêu càu M vào nhà nghỉ với mình nhưng M không đồng ý nên bị A đánh đập, giật điện thoại, túi xách của M bỏ đi. Có thể thấy hành vi này có đủ cả hai dấu hiệu công khai và nhanh chóng của tội này.

– Thứ nhất, dấu hiệu công khai vừa chỉ tính chất khách quan của hành vi chiếm đoạt vừa thể hiện ý thức chủ quan của người phạm tội, hành vi giật lấy túi xách và điện thoại của M được thực hiện ngay trước mặt M, hay nói cách khác, hành vi đó M đã biết được ngay khi nó xảy ra.  Hơn nữa hành vi này còn thể hiện tính chất công khai ở chỗ A hoàn toàn không có ý định che dấu hành vi của mình mà bỏ đi ngay sau đó.

– Thứ hai, dấu hiệu nhanh chóng ở hành vi chiếm đoạt của A là lợi dụng sơ hở của M khi vừa bị A đánh xong, còn chưa kịp nhận thức điều gì thì A nhanh chóng giật lấy túi xách và điện thoại của M và bỏ đi. Chính vì vậy mà M không có điều kiện phản ứng ngăn cản hành vi chiếm đoạt và A cũng không có ý định dung bất cứ thủ đoạn nào khác để đối phó trực tiế với chủ tài sản.

Về mặt chủ quan của tội phạm bao gồm lỗi, mục đích và động cơ, trong đó lỗi được phản ánh trong tất cả các cấu thành tội phạm và là dấu hiệu không thể thiếu được của bất cứ cấu thành tội phạm nào. Như vậy, có thể thấy lỗi của A ở đây là lỗi cố ý trực tiếp. Về lý trí, A nhận thức rõ hành vi phạm tội của mình, thấy trước được hậu quả và mong muốn cho hậu quả đó xảy ra để đạt được mục đích chiếm đoạt tài sản của mình.

Như vậy, qua những phận tích trên, ta thấy hành vi của A có đầy đủ cấu thành tội phạm của các tội theo quy định tại các Điều 113, 135 và 136 BLHS. Ngoài ra, rất có thể A sẽ phải chịu thêm tội Cố ý gây thương tích với hành vi đánh đập M khi mà M không đồng ý vào nhà nghỉ cùng mình. Hành vi này ít nhiều đã gây tỏn hại đến sức khỏe của M, tuy nhiên ta nói có thể A phải chịu trách nhiệm hình sự là bởi vì tình huống đưa ra không đề cập đến tỉ lệ thương tích của M. Như vậy, A sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự vì tội này nếu gây ra thương tích cho M với tỉ lệ lớn hơn 11% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 104 BLHS.

Mặt khác, có một số ý kiến cho rằng hành vi A đánh M, giật túi sách, điện thoại của M là phạm tội cướp tài sản. Em không đồng ý với quan điểm trên bởi vì mục đích chiếm đoạt tài sản là dấu hiệu bắt buộc thuộc mặt chủ quan của tội phạm, như vậy hành vi dung vũ lực nhưng không nhằm mục đích chiếm đoạt tài snar thì không cấu thành tội này. Trong tình huống trên, A tình cờ gặp M dọc đường và yêu cầu M vào nhà nghỉ với mình nhưng M không đồng ý nên A đã đánh đập M, nư vậy việc A dung vũ lực với M không nhằm mục đích cướp tài snar mà chỉ nhằm trả thù M vì đã không làm theo ý của mình. Do đó, hành vi cảu M không cấu thành tội cướp tài sản theo Điều 133 BLHS.

Câu 2:

Với những hành vi đã thực hiện, A sẽ phải chịu mức hình phạt xứng đáng với tội danh mà mình đã phạm phải. Cụ thể như sau:

1, Tội Cưỡng dâm.

Với vệc dung những đoạn clip và ảnh nóng của M, A ép M phải quan hệ tình dục với mình nếu không sẽ tung ảnh khỏa thân của M lên Internet. A ngay lập tức khống chế tinh thần của M khiến M phải miễn cưỡng giao cấu với hắn. Hành vi của A thỏa mãn đầy đủ cấu thành tội phạm cơ bản của tội Cưỡng dâm và không có thêm tình tiết định khung tăng nặng, A là người đã thành niên nên theo quy định tại khoản 1 Điều 113 BLHS khung hình phạt dành cho A đối với tội này là từ sáu tháng đến năm năm.

2, Tội Cưỡng đoạt tài sản.

A một lần nữa dung những đoạn video và hình ảnh nóng của M để đe dọa cô với mục đích chiếm đoạt 40 triệu đồng của M. Như những gì đã phân tích ở câu 1, hành vi của A thỏa mãn cấu thành tội phạm cơ bản của tội cưỡng đoạt tài sản và không có thêm tình tiết định khung tăng nặng nên theo khoản 1 Điều 135 BLHS khung hình phạt dành cho A là phạt tù từ một năm đến năm năm.

3, Tội Cướp giật tài sản.

Lợi dụng lúc M sơ hở khi vừa bị mình đánh đập, A đã giật lấy túi sách và điện thoại của M với tổng trị giá là 7 triệu đồng. Hành vi của A cũng thỏa mãn đầy đủ cấu thành cơ bản của tội cướp giật tài sản như phân tích trên. Mặt khác, hành vi của A không có tình tiết định khung tăng nặng nên theo khoản 1 Điều 136 BLHS khung hình phạt dành cho A là phạt tù từ một năm đến năm năm.

Ngoài ra, như đã đề cập đến ở trên, hành vi đánh đập M của A khi mà M không vào nhà nghỉ cùng mình có thể khiến A phải chịu trách nhiệm hình sự khi xác định được tỉ lệ thương tật của M. Theo Điêì 104 BLHS , nếu tỉ lệ thương tật của M là từ 11% trở lên thì khung hình phạt dành cho A đối với tội này là cải tạo không giam giữ đên ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm. Nếu tỉ lệ thương tật của M từ 30% đến 60% thì khung hình phạt dành cho A là phạt tù từ hai năm đến bảy năm. Nếu tỉ lệ thương tật của M từ 61% trở lên thì khung hình phạt của A sẽ là phạt tù từ năm năm đến mười năm.

Câu 3:

Trong quá trình điều tra, cơ quan điều tra còn phát hiện : sau khi chia tay với M, A có quan hệ yêu đương với X (mới 15 tuổi), có hành vi quan hệ tình dục nhiều lần. Có thể thấy hành vi giao cấu với X là trẻ em mới 15 tuổi có đầy đủ cấu thành tội phạm của tội Giao cấu với trẻ em Điều 115 BLHS với các dấu hiệu pháp lí như sau:

Chủ thể của tội phạm. A 22 tuổi, là người đã thành niên, có năng lực trách nhiệm hình sự.

Mặt khách quan của tội phạm.

A có hành vi giao cấu thuận tình với em X mới 15 tuổi, đây là hành vi giao cấu được thực hiện với sự đồng ý của X. Nhà làm luật xâ dựng nên điều luật này nhằm ngăn chặn hành vi cảu người lớn lơi dụng sự nn nớt của trẻ em để đẩy các em vào những quan hệ tình dục quá sớm, gây ảnh hưởng xấu về mọi mặt cho các em. Như vậy, dù viêc hành vi giao cấu của A và X là thuận tình thì A vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự về tội này.

Mặt chủ quan của tội phạm. Lỗi của người phạm tội là lỗi cố ý, A thực hiện hành vi giao cấu với X một cách cố ý, tuy biết X mới chỉ 15 tuổi.

Hành vi của A ngoài việc thỏa mãn cấu thành tội phạm cơ bản của tội Giao cấu với trẻ em theo Điều 115 BLHS còn có thêm một tình tiết định khung tăng nặng là “Phạm tội nhiều lần” theo quy định tại điểm a, khoản 2 điều này. Như vậy, khung hình phạt dành cho A là phạt tù từ ba năm đến mười năm.

Như vậy, ngoài các tội đã phạm phải đối vơi M như đã nêu ở câu 1 và câu 2, A sẽ phải chịu thêm mức phạt tù từ ba năm đến mười năm do phạm tội giao cấu với trẻ em theo điểm a, khoản 2 Điều 115 BLHS.

Câu 4:

1, Xác định tội danh

Căn cứ vào chương XII, BLHS quy định về các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người, trước tiên ta phải khẳng định rằng A phạm tội giết người. Vì hành vi của A co đầy đủ các dấu hiệu pháp lý thỏa mãn của tội giết người theo quy định tại Điều 93 BLHS.

– Thứ nhất, hành vi của A là hành vi cố ý tước đoạt trái pháp luật tính mạng của M, trực tiếp xâm hại đên quyền được sống của M.

– Thứ hai, chủ thể của tội phạm là chủ thể thường, A có năng lực trách nhiệm hình sự và có khả năng nhận thức, điều khiển hành vi. Trước khi thực hiện hành vi, A nhận thức được hậu quả chết người có thể xảy ra và tính toán để thực hiện hành vi của mình.

– Thứ ba, về mặt khách quan của tội phạm, hành vi của A là hành vi tước đoạt trái pháp luật tính mạng của M. Do lo sợ M biết được thông tin sẽ tố cáo với cơ quan công an nên đã ép M uống cốc nước có thuốc độc mà hắn đã pha sẵn.

– Thứ tư, về mặt chủ quan của tội phạm, A phãm tội với lỗi cố ý trực tiếp, mục đích là tước đoạt tính mạng của M với động cơ là ngăn cản không cho M đi báo với cơ quan công an về hành vi phạm tội của mình trước đó. A nhận thức được hậu quả chết người có thể xảy ra và mong muốn cho hậu quả đó xảy ra.

Tuy nhiên hành vi giết người của A là hành vi giết người chưa đạt bởi lẽ sau:

Điều 18 BLHS có quy định rõ: “ Phạm tội chư đạt là cố ý thực hiện tội phạm nhưng không thực hiện được đến cùng vì những nguyên nhân ngaoif ý muốn của người phạm tội”.

Theo Luật hình sự Việt Nam, có ba dấu hiệu xác định trường hợp phạm tội chưa đạt:

Dấu hiệu thứ nhất, người phạm tội đã bắt đầu thực hiện tội phạm. Sự bắt đầu này thể hiện ở chỗ người phạm tội đã thực hiện hành vi khách quan được mô tả trong cấu thành tội phạm. Đối với trường hợp trên, A đã bắt đầu thực hiện tội phạm bằng cách ép M uống cốc nước có thuốc độc đã chuẩn bị sẵn.

Dấu hiệu thứ hai, người phạm tội không thực hiện được tội phạm đến cùng về (mặt pháp lí), nghĩa là hành vi của họ chưa thỏa mãn các dấu hiệu (thuộc mặt khách quan) của cấu thành tội phạm. Những trường hợp này có thể thuộc một trong các dạng sau: chủ thể chưa thực hiện được hành vi khách quan mà mới chỉ thực hiện được “hành vi đi liền trước”; chủ thể thực hiện được hành vi khách quan nhưng chưa gây ra hậu quả; chủ thể đã thực hiện được hành vi khách quan nhưng chưa thực hiện hết; hậu quả thiệt hại tuy xảy ra nhưng không có quan hệ nhân quả với hành vi khách quan mà chủ thể thực hiện. Xét cụ thể đối với trường hợp của A thuộc vào dạng ba, chủ thể đã thực hiện đươch hành vi khách quan nhưng chưa thực hiện hết. A ép M uống cốc nước có thuốc độc nhưng cuối cung thì M vẫn không uống.

Dấu hiệu thứ ba, người phạm tội không thực hiện tội phạm được đến cùng là do những nguyên nhân ngaoif ý muốn của họ. Bản thân người phạm tội muốn tội phạm hoàn thành nhưng tội phạm không hoàn thành. Cụ thể là A mong muốn M chết nhưng M lại không chết do cảnh giác mà nhất quyết từ chối cốc nước có thuốc độc.

Ta có thể khẳng định giai đoạn phạm tội của A là phạm tội chưa đạt chưa hoàn thành, trong đó người phạm tội là A vì những nguyên nhân khách quan (cụ thể ở đây là sự cảnh giác của M mà M nhất quyết từ chối uống cốc nước có thuốc đọc của A) chưa thực hiện các hành vi cần thiết để gây ra hậu quả của tội phạm (A chư thể cho M uống cốc nước có thuốc độc).

2, Xác định tình tiết định khung tăng nặng hình phạt.

Điều 93 BLHS quy định về tội giết người tại khoản 1 có các tình tiết định khung tăng nặng. Trong trường hợp này, A đã phạm tội giết người với tình tiết định khung tăng nặng quy định tại điểm g “Để thực hiện hoặc che giấu tội phạm khác”. Đây là trường hợp giết người mà đọng cơ thúc đẩy người phạm tội có hành vi giết người là để thực hiện hoặc che dấu tội phạm khác. Trong trường hợp này, A muốn giết M là để che dấu tội phạm mà hắn đã thực hiện trước đó.

3, Xác định khung hình phạt.

A đã phạm tội thuộc khoản 1 Điều 93 BLHS, tại điểm này quy định khung hình phạt là từ mười hai năm đến hai mươi năm, tù chung thân hoặc tử hình. Nhưng như đã nêu ở trên, hành vi của A là phạm tội chưa đạt chưa hoàn thành nên theo quy định tại khoản 3 Điều 52 BLHS: “…Đối với trường hợp phạm tội chưa đạt, nếu điều luật được áp dụng có quy định hình phạt cao nhất là tù chung thân hoặc tử hình, thì chỉ có thể áp dụng các hình phạt này trong trường hợp đặc biệt nghiêm trọng; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt không quá ba phần tư mức phạt tù mà điều luật quy định”, A sẽ không bị áp dụng hình phạt là tù chung thân hoặc tử hình bởi vì hậu quả chết người chưa xảy ra và không thể coi đó là trường hợp đặc biệt nghiêm trọng được. Do đó A sẽ được áp dụng hình phạt tù có thời hạn và cũng theo quy định tại khoản 3 Điều 52 BLHS thì mức hình phạt tối đa mà A phải chịu không quá ba phần tư mức phạt tù mà điều luật quy định.

Tham khảo thêm:

• Phân tích Tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản
• Phân tích Tội cưỡng đoạt tài sản
• Phân tích Tội cướp giật tài sản
• Phân tích Tội công nhiên chiếm đoạt tài sản
• Phân tích Tội trộm cắp tài sản
• Phân tích Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản
• Phân tích Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản
• Phân tích Tội chiếm giữ trái phép tài sản
• Phân tích Tội sử dụng trái phép tài sản
• Phân tích Tội huỷ hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản

TÌNH HUỐNG

Để được Q ( người đàn ông lớn tuổi, nhiều tiền và đã có vợ con) cung phụng tiền bạc cho việc ăn chơi, T( 16 tuổi 3 tháng) rủ M, H, N ( đều trên 16 tuổi) tổ chức liên hoan đồng thời lén bỏ thuộc ngủ và thuốc kích dục vào cốc nước uống của N làm cho N ngủ say để Q quan hệ tình dục với N. Vụ việc sau đó bị phát hiện, Q và T bị bắt.

Câu hỏi:

1. Xác định tội danh và khung hình phạt đối với hành vi phạm tội của Q và T?
2. Hình phạt nặng nhất mà T có thể phải chịu do hành vi phạm tội của mình?
3. Giả sử N mới 15 tuổi 8 tháng, thì tội danh và khung hình phạt đối với hành vi phạm tội của Q và T có thay đổi không? Tại sao? Hình phạt nặng nhất mà T phải chịu do hành vi phạm tội của mình trong trường hợp này là bao nhiêu năm tù?
4. Giả sử, khi Q quan hệ tình dục với N, T đã dùng điện thoại chụp ảnh, quay video. Một thời gian sau Q không cho T tiền nữa, T đã đưa các hình ảnh này cho Q xem và yêu cầu Q với số tiền 50 triệu đồng để đổi lấy việc xóa bỏ các hình ảnh trong điện thoại. Q chưa đưa tiền cho T và vụ việc bị phát hiện. Hành vi của T có phạm tội không? Nếu có tội thì đó là tội gì và giải thích rõ giai đoạn phạm tội mà T đã thực hiện?

GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG

1. Xác định tội danh và khung hình phạt đối với hành vi phạm tội của Q và T?

• Định tội danh :

Với những hành vi được mô tả trong tình huống trên đây, có thể khẳng định Q và T phạm tội hiếp dâm quy định tại Điều 111 Bộ luật Hình sự năm 1999 vì có đủ các dấu hiệu cấu thành tội hiếp dâm, cụ thể:

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 111 về tội hiếp dâm như sau: “1. Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu với nạn nhân trái ý muốn của họ, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm.”

Trước hết, hiếp dâm là hành vi của một người dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc dùng thủ đoạn khác giao cấu với người khác trái với ý muốn của họ

Về khách thể của tội phạm : Khách thể của tội hiếp dâm  xâm phạm quyền bất khả xâm phạm về tình dục của phụ nữ. Với tình huống trên, Khách thể của tội phạm mà T và Q thực hiện trong tình huống là : xâm phạm đến quyền bất khả xâm phạm về tình dục của N mà luật hình sự bảo vệ. T đã giúp Q giao cấu được với N mà không có sự đồng ý của N.

Về chủ thể của tội phạm: Chủ thể của tội hiếp dâm là chủ thể đặc biệt, là nam giới – có năng lực TNHS, đạt đổ tuổi nhất định và đã thực hiện hành vi được quy định tại Điều 111 BLHS. Xét với tình huống trên, Q là người đàn ông lớn tuổi đã có vợ con, ta coi Q đã đủ độ tuổi chịu TNHS, đủ khả năng nhận thức và khả năng điều khiển hành vi, tức là đủ điều kiện chủ thể của tội phạm. Ta cũng coi T có đủ năng khả năng nhận thức và khả năng điều khiển hành vi, theo tình huống T 16 tuổi 3 tháng, xét với quy định tại Điều 12 BLHS, thì T cũng đủ năng lực trách nhiệm hình sự.

Mặt khách quan của tội phạm: Hành vi khách quan của tội hiếp dâm là hành vi giao cấu với người phụ nữ trái ý muốn của họ bằng các thủ đoạn dùng vu lực, đe dọa dùng vũ lực, lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được hoặc bằng thủ đoạ khác. CTTP của tội hiếp dâm đòi hỏi có hành vi giao cấu với nạn nhân, nhưng không yêu cầu hành vi giao cấu phải đã kết thúc về mặt sinh lí. Để thực hiện được hành vi giao cấu với người phụ nữ trái vơi ý muốn của họ, thì người phạm tội thực hiện một trong các hành vi sau đây:

– Hành vi dùng vũ lực: là dùng sức mạnh vật chất đè bẹp sự kháng cự của nạn nhân chống lại việc giao cấu như xô ngã, vật, giữ, bóp cổ nạn nhân…

– Hành vi đe đọa dùng vũ lực: Đe doạ dùng vũ lực là hành vi của một người dùng lời nói hoặc hành động uy hiếp tinh thần của người khác, làm cho người bị đe doạ sợ hãi như: doạ giết, doạ đánh, doạ bắn… làm cho người bị hại sợ hãi phải để cho người phạm tội giao cấu trái với ý muốn của mình.

– Hành vi lợi dụng tình trạng không thể tự vể của nạn nhân: Lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân là trường hợp nạn nhân rơi vào tình trạng nếu như bị người khác giao cấu thì không thể chống cự lại được như người phụ nữ đang trong tình trạng ốm đau…

– Hành vi dùng thủ đoạn khác: Thủ đoạn khác là những thủ đoạn ngoài những hành vi  đã được quy định trong cấu thành ( dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực, lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân) giúp cho người phạm tội có thể thực hiện hành vi giao cấu với nạn nhân trái ý muốn của họ. Đây là quy định mở nhằm đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng chống loại tội phạm này. Những thủ đoạn mà người phạm tội thực hiện hoặc lợi dụng phải là những thủ đoạn nhằm đưa người bị hại lâm vào tình trạng không còn khả năng làm chủ bản thân để người phạm tội  giao cấu trái với ý muốn của họ như: cho uống thuốc kích dục hoặc lợi dụng sự kém hiểu biết của nạn nhân để thực hiện hành vi giao cấu trái với ý muốn của nạn nhân

Trở lại với tình huống, để cho Q thực hiện hành vi giao cấu trái ý muốn với nạn nhân N, T đã thực hiện thủ đoạn khác là bỏ thuốc ngủ và thuốc kích dục vào cốc nước uống của N làm cho N ngủ say, rơi vào tình trạng không thể tự vệ. Q lợi dụng tình trạng không thể tự vệ của N, thực hiện hành vi giao cấu với N trái ý muốn của N.

Với tội hiếp dâm, giao cấu là hành vi, nhưng đối với nạn nhân thì nó là hậu quả ( người bị hại bị hiếp). Với tình huống trên, T và Q đã thực hiện các hành vi CTTP của tội hiếp dâm quy định tại Điều 111 BLHS.

Mặt chủ quan của tội phạm: Tội hiếp dâm người thực hiện hành vi của mình là do cố ý. Ở tình huống này, T và Q đều nhận thức được hành vi và hậu quả của hành vi do mình thực hiện, nhưng vẫn thực hiện hành vi nhằm thỏa mãn dục vọng của Q.

Với nạn nhân trong tình huống trên là N trên 16 tuổi, nên hành vi mà T và Q thực hiện sẽ cấu thành tội hiếp dâm.

Kết luận: Từ những phân tích trên đây, ta thấy, Q đã thực hiện hành vi giao cấu trái ý muốn với N nên tội danh mà Q thực hiện là tội hiếp dâm quy định ở Điều 111 BLHS. T tuy rằng không thực hiện hành vi giao cấu với N nhưng có hành vi giúp sức cho Q nhằm đưa N vào tình trạng không thể kháng cự để Q thực hiện hành vi giao cấu, do đó, T cũng phải chịu TNHS về tội hiếp dâm quy định tại Điều 111 BLHS, và là đồng phạm với vai trò là người giúp sức cho Q theo quy định về đồng phạm tại Điều 20 BLHS.

• Khung hình phạt:

Điều 111 BLHS về tội hiếp dâm quy định 3 khung hình phạt. Khung cơ bản có 2 mức : mức phạt tù từ 2 năm đến 7 năm được áp dụng cho trường hợp phạm tội không có tình tiết định khung tăng nặng và nạn nhân là người thành niên. Mức phạt tù từ 5 năm đến 10 năm trong trường  hợp không có tình tiết định khung tăng nặng và nạn nhân chưa thành niên ( đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi). Khung hình phạt tăng nặng thứ nhất có mức phạt tù từ 7 năm đến 15 năm được áp dụng cho trường hợp quy định tại Khoản 2 Điều 111 BLHS. Khung hình phạt tăng nặng thứ hai có mức phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình được áp dụng cho các trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 111 BLHS.

Trở lại với tình huống,Tội hiếp dâm mà T và Q đã thực hiện trên đã thỏa mãn các dấu hiệu về hành vi, Q đã thực hiện được hành vi giao cấu với N, do đó, tội phạm được thực hiện đã hoàn thành.Tình huống trên chỉ nói độ tuổi của nạn nhân N là trên 16 tuổi, vì vậy để định khung hình phạt với T và Q thì cần xem xét độ tuổi của nạn nhân.

• Thứ nhất, với N trong độ tuổi từ đủ 18 tuổi trở lên:

Khi đó hành vi của T và Q sẽ cấu thành tội hiếp dâm theo quy định tại Khoản 1 Điều 111 BLHS : “1. Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu với nạn nhân trái ý muốn của họ, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm.”

Với quy định trên đây, thì khung hình phạt đối với hành vi của Q và T là từ hai năm tù đến bảy năm tù.

• Thứ hai, với N có độ tuổi từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi:

Khi đó hành vi của T và Q sẽ cấu thành tội hiếp dâm theo quy định tại Khoản 4 Điều 111 BLHS: “ Phạm tội hiếp dâm với người chưa thành niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, thì bị phạt tù từ năm năm đến mười năm.”

Với quy định trên, thì khung hình phạt đối với hành vi của Q và T là từ năm năm đến mười năm tù.

2. Hình phạt nặng nhất mà T có thể phải chịu do hành vi phạm tội của mình?

Theo như phần 1 đã chỉ ra rằng, T phải chịu trách nhiệm hình sự về tội hiếp dâm quy định tại Điều 111 BLHS. Hình phạt nặng nhất mà các nhà làm luật đặt ra mà người phạm tội phải chịu chính là mức cao nhất của khung hình phạt được quy định trong điều luật đó. Nhưng, trong trường hợp phạm tội của T, T thực hiện hành vi phạm tội vào thời điểm T 16 tuổi 3 tháng. Do đó, khi quyết định hình phạt phải áp dụng các quy định đối với người chưa thành niên phạm tội.

Hình phạt mà T phải chịu là tù có thời hạn, khoản 1 Điều 74 quy định như sau: “1. Đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được áp quy định hình phạt là tù chung thân hoặc tử hình, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá mười tám năm tù; nếu là tù có thời hạn thì định mức là mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá ba phần tư mà điều luật quy định.” Từ quy định này, Hình phạt cao nhất mà T phải chịu sẽ bằng ba phần tư mức cao nhất của khung hình phạt mà điều luật quy định.

Như phân tích ở phần định khung hình phạt ở phần 1, hành vi của Q và T có thể cấu thành Khoản 1 hoặc khoản 4 Điều 111 BLHS phụ thuộc vào độ tuổi của N. Vậy hình phạt nặng nhất mà T có thể phải chịu do hành vi phạm tội của mình thuộc một trong hai trường hợp sau đây:

– Trường hợp 1: N có độ tuổi là từ đủ 18 tuổi trở lên.

Hành vi của Q và T cấu thành Khoản 1 Điều 111 BLHS, mức cao nhất của khung hình phạt là 7 năm tù. Khi đó hình phạt nặng nhất mà T có thể phải chịu do hành vi phạm tội của mình là ba phần tư của bảy năm tù tức là 5 năm ba tháng tù giam.

– Trường hợp 2: N có độ tuổi trong khoảng từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi.

Hành vi của Q và T cấu thành khoản 4 Điều 111 BLHS, mức cao nhất của khung hình phạt là 10 năm tù. Khi đó, hình phạt nặng nhất mà T có thể phải chịu do hành vi của mình sẽ là ba phần tư của 10 năm là 7 năm 6 tháng tù.

3. Giả sử N mới 15 tuổi 8 tháng, thì tội danh và khung hình phạt đối với hành vi phạm tội của Q và T có thay đổi không? Tại sao? Hình phạt nặng nhất mà T phải chịu do hành vi phạm tội của mình trong trường hợp này là bao nhiêu năm tù?

• Tội danh và khung hình phạt:

Với tình huống đầu bài, nếu giả sử N mới 15 tuổi 8 tháng thì tội danh và khung hình phạt đối với hành vi phạm tội của Q và T sẽ thay đổi. Cụ thể, hành vi của Q và T sẽ cấu thành tội hiếp dâm trẻ em theo quy định tại Điều 112 Bộ luật Hình sự, bởi vì: Tội hiếp dâm quy định tại Điều 112 BLHS như sau:

“1. Người nào hiếp dâm trẻ em từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, thì bị phạt tù từ bảy năm đến mười lăm năm;”

Các dấu hiệu của tội hiếp dâm trẻ em về cơ bản tương tự như tội hiếp dâm mà nạn nhân không phải là trẻ em quy định tại Điều 111 Bộ luật hình sự. Tuy nhiên, vì nạn nhân là trẻ em nên có một vài dấu hiệu thuộc về phía nạn nhân không giống với trường hợp hiếp dâm mà nạn nhân không phải là trẻ em như : Đối với nạn nhân từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi thì phải xác định việc giao cấu trái với ý muốn của nạn nhân, còn đối với nạn nhân dưới 13 tuổi thì dù nạn nhân có đồng ý hay không đồng ý giao cấu thì người phạm tội vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội hiếp dâm trẻ em.

Tuổi của nạn nhân (người bị hiếp) là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội hiếp dâm trẻ em.

Trở lại với tình huống, theo như những phân tích cấu thành tội phạm ở phần 1, tội danh của Q và T là tội hiếp dâm. Nhưng nếu giả sử là N 15 tuổi 8 tháng, theo Điều 1 Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em năm 2004 : “Trẻ em quy định trong Luật này là công dân Việt Nam dưới mưới sáu tuổi.” thì N thuộc đối tượng là trẻ em. Q đã thực hiện hành vi giao cấu với N trái ý muốn của N. Do đó, tội danh của Q và T sẽ thay đổi thành tội hiếp dâm trẻ em khi nạn nhân N 15 tuổi 8 tháng.

Cũng như tội danh, khung hình phạt của Q và T cũng thay đổi. Hành vi của Q và T cấu thành tội phạm quy định tại Khoản 1 Điều 112 BLHS. Theo đó, khung hình phạt quy định tại Khoản 1 Điều 112 BLHS là từ bảy năm đến mười lăm năm. Do vậy, khung hình phạt đối với hành vi phạm tội của Q và T là bảy năm đến mười lăm năm tù.

• Hình phạt nặng nhất mà T có thể phải chịu:

Trong tình huống này, khi nạn nhân N 15 tuổi 8 tháng và T là đồng phạm với tư cách là người giúp sức cho Q thực hiện hành vi phạm tội, do đó, T cũng phải chịu trách nhiệm hình sự về tội hiếp dâm trẻ em. Như phân tích ở trên thì hành v của Q và T cấu thành tội hiếp dâm trẻ em quy định tại khoản 1 Điều 112 BLHS. Áp dụng Khoản 1 Điều 112 BLHS quy định mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội này là mười lăm năm tù. Do đó, hình phạt nặng nhất mà T có thể phải chịu theo quy định của điều luật này là mười năm năm tù, nhưng T phạm tội khi có độ tuổi là 16 tuổi 3 tháng, nên phải áp dụng các quy định đối với người thành niên phạm tội đối với T.

Khoản 1 Điều 74 BLHS quy định về phạt tù có thời hạn đối với người chưa thành niên là “mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá ba phần tư mà điều luật quy định;”.Với quy định đó, hình phạt cao nhất mà T có thể phải chịu sẽ không quá ba phần tư mức cao nhất của khung hình phạt mà điều luật quy định. Theo như phân tích ở trên, thì khung hình phạt đối với Q và T là bảy năm đến mười lăm năm tù. Vậy, hình phạt nặng nhất mà T có thể phải chịu do hành vi phạm tội của mình sẽ bằng ba phần tư của mười lăm năm là 11 năm 3 tháng tù.

4.  Giả sử, khi Q quan hệ tình dục với N, T đã dùng điện thoại chụp ảnh, quay video. Một thời gian sau Q không cho T tiền nữa, T đã đưa các hình ảnh này cho Q xem và yêu cầu Q với số tiền 50 triệu đồng để đổi lấy việc xóa bỏ các hình ảnh trong điện thoại. Q chưa đưa tiền cho T và vụ việc bị phát hiện. Hành vi của T có phạm tội không? Nếu có tội thì đó là tội gì và giải thích rõ giai đoạn phạm tội mà T đã thực hiện?

• Định tội :

Trong trường hợp này, hành vi của T là hành vi phạm tội. Tội danh của T là tội cưỡng đoạt tài sản được quy định tại Điều 135 BLHS vì thỏa mãn các dấu hiệu cấu thành tội phạm, cụ thể: Tội cưỡng đoạt tài sản quy định tại Điều 135 BLHS như sau:

“1. Người nào đe dọa sẽ dùng vũ lực hoặc có thủ đoạn khác uy hiếp tinh thần người khác nhằm chiếm đoạt tài sản, thì bị  phạt tù từ một năm đến năm năm.”

Trước hết, Cưỡng đoạt tài sản là hành vi đe doạ sẽ dùng vũ lực hoặc có thủ đoạn khác uy hiếp tinh thần người khác nhằm chiếm đoạt tài sản.

Khách thể của tội phạm: xâm phạm đồng thời hai quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ, đó là quan hệ sở hữu và quan hệ nhân thân. Tình huống trên, T dùng ảnh, vi deo để đòi Q một số tiền, hành vi này xâm phạm tới quan hệ sở hữu mà luật hình sự bảo vệ.

Chủ thể của tội phạm: Chủ thể của tội cưỡng đoạt tài sản cũng tương tự như đối với tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản quy định tại Điều 134 Bộ luật hình sự , người phạm tội từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội cưỡng đoạt tài sản thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 135, vì khoản 1 Điều 135 là tội phạm nghiêm trọng và theo quy định tại khoản 2 Điều 12 Bộ luật hình sự thì người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng; khoản 1 Điều 135 chỉ là tội phạm nghiêm trọng vì có mức cao nhất của khung hình phạt là năm năm tù.

Trong tình huống này, T đã 16 tuổi 3 tháng, có đầy đủ năng lực nhận thức và năng lực điều khiển hành vi, do đó, thỏa mãn là chủ thể của tội cưỡng đoạt tài sản.

Mặt khách quan của tội phạm:

Hành vi khách quan: Người phạm tội cưỡng đoạt tài sản có thể thực hiện một trong những hành vi khách quan sau:

– Hành vi đe doạ sẽ dùng vũ lực: Đe doạ sẽ dùng vũ lực là hành vi có thể dược thực hiện bằng cử chỉ, hành động hoặc bằng lời nói, nhưng dù được thực hiện bằng hình thức nào thì việc dùng vũ lực cũng không xảy ra ngay tức khắc.

– Những thủ đoạn người phạm tội dùng để uy hiếp tinh thần người bị hại nằm chiếm đoạt tài sản: Ngoài hành vi đe doạ sẽ dùng vũ lực đối với người có trách nhiệm về tài sản nhằm chiếm đoạt tài sản, thì người phạm tội còn có thể thực hiện những thủ đoạn khác uy hiếp tinh thần của người có trách nhiệm về tài sản để chiếm đoạt tài sản. Thông thường người phạm tội dùng những thủ đoạn như:

+ Doạ sẽ huỷ hoại tài sản nếu người có trách nhiệm về tài sản không giao tài sản cho người phạm tội.

+ Doạ sẽ tố cáo hành vi sai phạm hoặc những bí mật đời tư của người có trách nhiệm về tài sản mà họ không muốn cho ai biết.

+ Bịa đặt, vu khống người có trách nhiệm về tài sản.

 + Giả danh là cán bộ, chiến sĩ Công an, Quân đội, Thuế vụ, Hải quan… để kiểm tra, bắt giữ, khám người có trách nhiệm về tài sản buộc họ phải giao nộp tiền hoặc tài sản.

Hậu quả: tội cưỡng đoạt tài sản là tội có cấu thành hình thức, không đòi hỏi việc người phạm tội chiếm được tài sản hay chưa, mà dựa vào mục đích “ nhằm chiếm đoạt tài sản”. Trở lại với tình huống, T đã thực hiện hành vi uy hiếp tinh thần Q bằng việc cho Q xem những hình ảnh, video mà T quay lại hành vi giao cấu với N của Q để yêu cầu Q đưa cho mình số tiền là 50 triệu đồng.

Mặt chủ quan của tội phạm:  Tội cưỡng đoạt tài sản được thực hiện do lỗi cố ý. Mục đích mà người phạm tội muốn hướng tới là nhằm chiếm đoạt được tài sản. Mục đích là dấu hiệu bắt buộc để định tội danh với tội cưỡng đoạt tài sản.

Xét với tình huống, T nhận thức được hành vi và hậu quả của hành vi của mình, nhưng vẫn thực hiện hành vi. Mục đích của T là chiếm đoạt được số tiền là 50 triệu đồng từ Q. Do đó, T thực hiện hành vi với lỗi cố ý.

Từ những phân tích trên đây, có thể khẳng định T phạm tội cưỡng đoạt tài sản theo quy định tại Điều 135 BLHS.

• Giai đoạn thực hiện tội phạm:

Các giai đoạn thực hiện tội phạm là các mức độ thực hiện tội phạm cố ý, bao gồm chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt và tội phạm hoàn thành.

Với tình huống trên đây, cũng như phân tích mặt chủ quan của tội cưỡng đoạt tài sản đã chỉ ra rằng T phạm tội với lỗi cố ý. Giai đoạn thực hiện tội phạm của T là giai đoạn tội phạm hoàn thành. Vì theo như phân tích ở trên, tội cưỡng đoạt tài sản là tội phạm có CTTP hình thức, chỉ cần có hành vi khách quan và xác định được mục đích nhằm chiếm đoạt tài sản là tội phạm đã hoàn thành. Do vậy, ở tình huống này, T đã thực hiện hành vi khác quan của tội cưỡng đoạt tài sản là hành vi uy hiếp tinh thần với lỗi cố ý nhằm mục đích chiếm đoạt được tiền của Q, dù T chưa lấy được tiền của Q thì tội phạm mà T thực hiện đã ở giai đoạn hoàn thành.

Tham khảo thêm:

• Phân tích những quy định của pháp luật về chuyển nhượng cổ phần của công ty cổ phần
• Xây dựng một tình huống về hợp đồng dân sự vô hiệu do vi phạm về hình thức – Giải quyết tình huống đó trên cơ sở so sánh quy định của Bộ luật Dân sự năm 2005 và Bộ luật Dân sự năm 2015
• Bạo lực gia đình giữa vợ và chồng – Thực trạng và biện pháp phòng ngừa
• Nêu những sai sót thường gặp của người thực hiện tư vấn pháp luật khi tiếp xúc khách hàng và đưa ra những giải pháp khắc phục – Minh họa bằng các tình huống thực tiễn
• Quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành về thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án hình sự – so sánh với quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015
• Phân tích, đánh giá những điểm mới của BLTTDS 2015 về Thẩm quyền của Tòa án
• Phân tích vai trò của văn hoá và các lĩnh vực chính của văn hoá theo tư tưởng Hồ Chí Minh
• Vấn đề thanh tra, kiểm tra và xử lí vi phạm pháp luật về thuế – thực trạng từ 2015 đến nay và những vấn đề cần hoàn thiện ở Việt Nam
• Hiện nay, nguyên tắc đồng thuận đang được ASEAN sử dụng dể thông qua các quyết định của mình, bên cạnh những ưu điểm, nguyên tắc đồng thuận cũng đã và đang bộc lộ rất nhiều hạn chế – Vì vậy, để hiện thực hóa những mục tiêu đã đặt ra khi Cộng đồng ASEAN đã chính thức được hình thành, ASEAN cần phải thay thế nguyên tắc đồng thuận bằng một nguyên tắc khác linh hoạt và phù hợp hơn
• Phân tích một số vấn đề pháp lý và thực tiễn về quy chế thành viên của một tổ chức quốc tế liên chính phủ

TÌNH HUỐNG

A trộm cắp tài sản của H trị giá 300 triệu đồng. Hành vi của A được quy định tại điểm a khoản 3 Điều 138 BLHS. A bị đưa ra xét xử và bị tòa án xử phạt 7 năm tù. Hỏi :

1. Căn cứ quy định tại khoản 3 Điều 8 BLHS hãy phân loại tội phạm đối với tội trộm cắp tài sản quy định tại Điều 138 BLHS?
2. Tội trộm cắp tài sản là tội có CTTP vật chất hay CTTP hình thức? Tại sao?
3. Nếu trong quá trình điều tra xác minh được khi thực hiện hành vi trộm cắp tài sản nói trên A đang bị mắc bệnh tâm thần thì A có phải chịu TNHS không? Tại sao?
4. Nếu có đủ căn cứ xác định A chuẩn bị phạm tội trộm cắp tài sản là chiếc xe máy trị giá 300 triệu đồng nói trên thì A có phải chịu TNHS không? Tại sao?
5. Giả sử tòa án căn cứ vào Điều 47 BLHS xử phạt A 3 năm tù, thì có thể cho A hưởng án treo được không? Tại sao?

GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG

1. Căn cứ quy định tại khoản 3 Điều 8 BLHS hãy phân loại tội phạm đối với tội trộm cắp tài sản quy định tại Điều 138 BLHS?

Khoản 3 Điều 8 BLHS quy định :

“Tội phạm ít nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại không lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến ba năm tù; tội phạm nghiệm trọng là tội phạm gây nguy hại lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến bảy năm tù; tội phạm rất nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại rất lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến mười lăm năm tù; tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại đặc biệt lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là là trên mười lăm năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.”

Tội trộm cắp tài sản được quy định tại Điều 138 của BLHS như sau:

“1*. Người nào trộm cắp tài sản của người khác có giá trị từ hai triệu đồng* đến dưới năm mươi triệu đồng hoặc dưới hai triệu đồng* nhưng gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt hoặc đã bị kết án về tội chiếm đoạt tài sản, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc bị phạt tù từ sáu tháng đến ba năm.

2.Phạm tội một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm:

a) Có tổ chức;

b) Có tính chất chuyên nghiệp;

c) Tái phạm nguy hiểm;

d) Dùng thủ đoạn xảo quyệt, nguy hiểm;

đ) Hành hung để tẩu thoát;

e) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ năm mươi triệu đồng đến dưới hai trăm triệu đồng;

g) Gây hậu quả nghiêm trọng.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ bảy năm đến mười lăm năm:

a) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ hai trăm triệu đồng đến dưới năm trăm triệu đồng;

b) Gây hậu quả rất nghiêm trọng.

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ mười hai năm đến hai mươi năm hoặc tù chung thân:

a) Chiếm đoạt tài sản từ năm trăm triệu đồng trở lên;

b) Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

5. Người phạm tội có thể bị phạt tiền từ năm triệu đồng đến năm mươi triệu đồng.”

Như vậy, căn cứ vào khoản 3 Điều 8 BLHS, tội trộm cắp tài sản được quy định tại Điều 138 BLHS được phân loại các tội phạm như sau:

Khoản 1 Điều 138 BLHS quy định mức cao nhất của khung hình phạt người phạm tội có thể phải chịu là ba năm tù, do đó, tội phạm quy định tại khoản này là tội phạm ít nghiêm trọng.

Khoản 2 Điều 138 BLHS quy định mức cao nhất của khung hình phạt mà người phạm tội có thể phải chịu là bảy năm tù, do đó, tội phạm quy định tại khoản này là tội phạm nghiêm trọng.

Khoản 3 Điều 138 BLHS quy định mức cao nhất của khung hình phạt mà người phạm tội có thể phải chịu là mười lăm năm tù, do đó, tội phạm được quy định tại khoản này là tội phạm rất nghiêm trọng. Xét trong tình huống đầu bài,hành vi của A được quy định tại điểm a khoản 3 Điều 138 BKHS , do đó, tội phạm mà A thực hiện là tội phạm rất nghiêm trọng.

Khoản 4 Điều 138 BLHS quy định mức cao nhất của khung hình phạt mà người phạm tội có thể phải chịu là hai mười năm tù hoặc tù chung thân, do đo, tội phạm được quy định tại khoản này là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.

Khoản 5 Điều 138 BLHS quy định về hình phạt bổ sung mà người phạm tội trộm cắp tài sản có thể phải gánh chịu. Vì vậy, với quy định tại khoản này thì không áp dụng phân loại tội phạm.

2. Tội trộm cắp tài sản là tội có CTTP vật chất hay CTTP hình thức? Tại sao?

Tội trộm cắp tài sản là tội có Cấu thành tội phạm vất chất.

Giải thích:

Cấu thành tội phạm vật chất là CTTP có dấu hiệu về mặt khách quan là hành vi, hậu quả, mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả. Như vậy, có nghĩa là, khi mô tả trong điều luật, nhà làm luật nói tới hậu quả nguy hiểm cho xã hội mà hành vi gây ra. Hậu quả có thể về tài sản, về tổn hại sức khỏe,… gây hại cho đối tượng bị hành vi của tội phạm xâm hại tới.

Đối với Tội trộm cắp tài sản, thì tội này có CTTP cơ bản được quy định tại khoản 1 Điều 138 BLHS :

“1*. Người nào trộm cắp tài sản của người khác có giá trị từ hai triệu đồng* đến dưới năm mươi triệu đồng hoặc dưới hai triệu đồng* nhưng gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt hoặc đã bị kết án về tội chiếm đoạt tài sản, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc bị phạt tù từ sáu tháng đến ba năm.”

Theo quy định trên, trong CTTP của tội trộm cắp tài sản, nhà làm luật đã miêu tả hậu quả của hành vi trộm cắp gây ra. Đó là sự thiệt hại về tài sản của người bị mất tài sản, tài sản bị trộm có “giá trị từ hai triệu đồng đến dưới năm mươi triệu đồng hoặc dưới hai triệu đồng nhưng gây hậu quả nghiêm trọng hoặc người trộm đó đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt hoặc người trộm cắp đã bị kết án về tội chiếm đoạt tài sản, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm” . Vì vậy, có thể khẳng định, tội trộm cắp tài sản là tội có CTTP vật chất.

3. Nếu trong quá trình điều tra xác minh được khi thực hiện hành vi trộm cắp tài sản nói trên A đang bị mắc bệnh tâm thần thì A có phải chịu TNHS không? Tại sao?

Trong trường hợp này, A vẫn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi trộm cắp tài sản của mình.

Giải thích:

Theo quy định tại khoản 1 Điều 13 BLHS về “ Tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự” :

“1. Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự; đối với người này, phải áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh.”

Với quy định tại khoản 1 Điều 13 Bộ luật hình sự, thì tình trạng không có nặng lực trách nhiệm hình sự là người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình.

Như vậy, tiêu chuẩn (dấu hiệu) để xác định một người không có năng lực trách nhiệm hình sự là mắc bệnh (tiêu chuẩn y học) và tâm lý (mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển).

Trong đó , dấu hiệu ý học là: người trong tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự phải là người mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm rối loạn hoạt động tâm thần.

Dấu hiệu tâm lý là: Người trong tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự phải là người mất năng lực hiểu biết những đòi hỏi của xã hội liên quan đến hành vi nguy hiểm cho xã hội đã được thực hiện là đúng hay sai, nên làm hay không nên làm. Và như vậy, họ cũng không thể có năng lực kiềm chế việc thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội để thực hiện hành vi xử sự khác phù hợp với đòi hỏi của xã hội.

Người trong tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự còn có thể là người tuy có năng lực nhận thức, tuy có khả năng đánh giá được tính nguy hiểm cho xã hội của mình nhưng do các xung đột bệnh lí nên không thể kiểm chế việc thực hiện hành vi đó.

Chỉ được coi là trong tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự khi đồng thời cả hai dấu hiệu y học và tâm lý học đều thỏa mãn. Hai dấu hiệu này cùng có quan hệ với nhau. Dấu hiệu y học là nguyên nhân, tâm lí có vai trò là kết quả, nhưng không có nghĩa mắc bệnh tâm thần là đều dẫn đến việc mất năng lực nhận thức hoặc năng lực điều khiển hành vi. Năng lực này có mất hay không, không chỉ phụ thuộc vào loại bệnh mà còn phụ thuộc vào mức độ bệnh và vào tính chất của hành vi nguy hiểm cho xã hội đã thực hiện. Có loại bệnh tâm thần luôn luôn làm mất NLTNHS, có loại bệnh chỉ làm mất năng lực này khi ở vào mức độ nhất định và có loại bệnh hoàn toàn không làm mất năng lực này.

Việc xác định hai dấu hiệu này đều thuộc nội dung của giám định tâm thần tư pháp. Kết luận giám định tâm thần vừa xác định người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội có mắc bệnh tâm thần và có trong tình bệnh khi thực hiện hành vi đó hay không, vừa xác định ảnh hưởng của bệnh đã mắc ( nếu có) đối với năng lực nhận thức và năng lực điều khiển hành vi của người bệnh. Đối với người đã thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong tình trạng nói trên, thì luật Hình sự không đặt vấn đề trách nhiệm hình sự mà chỉ áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh.

Trở lại với tình huống, A được xác minh là khi thực hiện hành vi trộm cắp tài sản, A đang bị mắc bệnh tâm thần. Trong trường hợp này, không nói rõ hay không nói đến kết quả thẩm định xác minh rằng bệnh tâm thần của A đã thỏa mãn đầy đủ hai dấu hiệu về y học và tâm lí. Tức là bệnh tâm thần đã làm A mất hết năng lực nhận thức và năng lực điều khiển hành vi của mình khi thực hiện hành vi phạm tội, vì ở một số bệnh nó có thể làm mất hoàn toàn, không mất hoặc chỉ mất một phần năng lực hành vi. Giả sử, xác minh được rằng, khi thực hiện hành vi trộm cắp, A mắc bệnh tâm thần, nhưng bệnh này không làm mất năng lực nhận thức và năng lực điều khiển, hoặc có mất nhưng chỉ mất một phần năng lực đó, có nghĩa là A vẫn nhận thức được hành vi của mình gây ra là nguy hại cho xã hội. Như vậy, A vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự toàn bộ hoặc một phần đối với hành vi trộm cắp tài sản của mình.

Tuy nhiên, nếu giả sử trong trường hợp này, đã xác minh được rõ, rằng bệnh tâm thần mà A đang mắc phải, thỏa mãn đầy đủ cả hai dấu hiệu, và làm A mất hoàn toàn năng lực hành vi của mình, thì A sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự đối với hành vi của mình, nhưng phải chịu biện pháp bắt buộc chữa bệnh.

4. Nếu có đủ căn cứ xác định A chuẩn bị phạm tội trộm cắp tài sản là chiếc xe máy trị giá 300 triệu đồng nói trên thì A có phải chịu TNHS không? Tại sao?

Trong tình huống đề bài không đề cập đến tuổi của A, như vậy, ta có thể mặc nhiên A có đủ độ tuổi và năng lực chịu trách nhiệm hình sự về hành vi của mình.

Xét trong trường hợp này, nếu có đủ ăn cứ xác định A chuẩn bị phạm tội trộm cắp tài sản là chiếc xe máy trị giá 300 triệu đồng thì A phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi của mình. Giải thích :

Chuẩn bị phạm tội được quy định tại Điều 17 BLHS như sau:

“Chuẩn bị phạm tội là tìm kiếm, sửa soạn cộng cụ, phương tiện hoặc tạo ra những điều kiện khác để thực hiện tội phạm.

Người chuẩn bị phạm một tội rất nghiêm trọng hoặc một tội đặc biệt nghiêm trọng, thì phải chịu trách nhiệm hình sự về tội định thực hiện.”

Với tình huống này, A có đủ căn cứ cho thấy việc chuẩn bị trộm cắp tài sản là chiếc xe máy có trị giá 300 triệu đồng. Tội mà A chuẩn bị phạm tội được quy định tại khoản 3 Điều 138 BLHS. Mà theo như ở phần 1 đã phân loại thì đây là tội phạm rất nghiêm trọng. Do đó, A phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi này.

5. Giả sử tòa án căn cứ vào Điều 47 BLHS xử phạt A 3 năm tù, thì có thể cho A hưởng án treo được không? Tại sao?

Giả sử tòa án căn cứ vào Điều 47 BLHS xử phạt A 3 năm tù, thì A có thể được hưởng án treo.

Giải thích:

Điều 47 BLHS quy định về “Quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của Bộ luật” như sau:

“Khi có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1 Điều 46 của Bộ luật này, Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt mà điều luật đã quy định nhưng phải trong khung hình phạt nhẹ hơn của điều luật, trong trường hợp điều luật chỉ có một khung hình phạt hoặc khung hình phạt đó là khung hình phạt nhẹ nhất của điều luật, thì Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hoặc chuyển sang một hình phạt khác nhẹ hơn. Lý do của việc giảm nẹ phải được ghi rõ trong bản án.”

Xét với tình huống đề bài, Tòa án căn cứ vào Điều 47 trên đây xử phạt A 3 năm tù. Như vậy, căn cứ vào đây, có thể xác định rằng trong tình huống này, A sẽ có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 1 Điều 46 BLHS. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc Tòa án xem xét cho A được hưởng án treo.

 “Án treo” được quy định tại khoản 1 Điều 60 BLHS như sau:

“ 1. Khi xử phạt tù không quá 3 năm, căn cứ vào nhân thân của người phạm tội và các tình tiết giảm nhẹ, nếu xét thấy không cần phải chấp hành hình phạt tù, thì Tòa án cho hưởng án treo và ấn định thời gian thử thách từ một đến năm năm.”

Ngoài ra “ Nghị quyết số 01/ 2007/ NQ – HĐTP ngày 02 tháng 10 năm 2017 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật hình sự về thời hiệu thi hành bản án, miễn chấp hành hình phạt, giảm thời hạn chấp hành hình phạt” có quy định hướng dẫn như sau :

“6.1. Chỉ cho người bị xử phạt tù hưởng án treo khi có đủ các điều kiện sau đây:

a) Bị xử phạt tù không quá ba năm, không phân biệt về tội gì;

Trường hợp người bị xét xử trong cùng một lần về nhiều tội mà khi tổng hợp hình phạt, hình phạt chung không quá ba năm tù, thì cũng có thể cho hưởng án treo.

b) Có nhân thân tốt được chứng minh là ngoài lần phạm tội này họ luôn chấp hành đúng chính sách, pháp luật, thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của công dân; chưa có tiền án, tiền sự; có nơi làm việc ổn định hoặc có nơi thường trú cụ thể, rõ ràng;

c) Có từ hai tình tiết giảm nhẹ trở lên và không có tình tiết tăng nặng, trong đó có ít nhất là một tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1 Điều 46 của BLHS. Trường hợp vừa có tình tiết giảm nhẹ vừa có tình tiết tăng nặng, thì tình tiết giảm nhẹ phải nhiều hơn tình tiết tăng nặng từ hai tình tiết trở lên;

d) Nếu không bắt họ đi chấp hành hình phạt tù thì không gây nguy hiểm cho xã hội hoặc không gây ảnh hưởng xấu trong cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm.”

Như vậy, với những quy định trên, thì để xem xét người bị kết án có được hưởng án treo hay không, Tòa án phải căn cứ vào các yếu tố sau: về mức phạt tù, về nhân thân người phạm tội và các tình tiết giảm nhẹ. Ngoài ra, Tòa án còn căn cứ vào điều kiện thuộc trường hợp không cần bắt buộc

Chấp hành hình phạt tù. Đây là những căn cứ bắt buộc để Tòa án dựa vào đó để cho bị cáo hưởng án treo hay không.

Mức phạt tù là căn cứ đầu tiên để Tòa án cho người bị kết án được hưởng án treo hay không. Người bị kết án có thể được Tòa án cho hưởng án treo nếu người đó bị tuyên phạt tù không quá 3 năm tù, không phân biệt tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng hay tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Xét trong trường hợp của A, A bị kết án 3 năm tù vì không phân biệt loại tội phạm, nên ở đây, sẽ không cần xét đến việc A phạm tội rất nghiêm trọng như đã nói tại mục 1.

Về nhân thân người phạm tội, đây cũng là căn cứ quan trọng để Tòa án xem xét việc cho người bị kết án hưởng án treo. Để được hưởng án treo, thì người bị kết án phải là người có nhân thân tốt, được chứng minh là ngoài lần phạm tội này họ luôn tôn trọng các quy tắc xã hội, chấp hành đúng chính sách, pháp luật, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của công dân nơi cư trú, công tác; không vi phạm các điều mà pháp luật cấm; chưa bao giờ bị kết án, bị xử lý vi phạm hành chính, bị xử lý kỷ luật. Trở lại với tình huống, thì đầu bài không nói đến tình tiết nhân thân nên việc xác định nhân thân của A là hết sức quan trọng, nó có liên quan lớn đến việc A có thể được cho hưởng án treo hay không.

Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự là một trong những điều kiện để Tòa án cho người bị kết án cho hưởng án treo. Điểm c mục 6.1 Nghị quyết số 01/ 2007/ NQ – HĐTP ngày 02 tháng 10 năm 2017 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật hình sự về thời hiệu thi hành bản án, miễn chấp hành hình phạt, giảm thời hạn chấp hành hình phạt” đã nếu rõ, để được hưởng án treo thì người bị kết án đó “Có từ hai tình tiết giảm nhẹ trở lên và không có tình tiết tăng nặng, trong đó có ít nhất là một tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1 Điều 46 của BLHS. Trường hợp vừa có tình tiết giảm nhẹ vừa có tình tiết tăng nặng, thì tình tiết giảm nhẹ phải nhiều hơn tình tiết tăng nặng từ hai tình tiết trở lên”. Điều này cũng được ghi nhận tại điểm d khoản 2 của Nghị quyết số 01/2013/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về hướng dấn áp dụng Điều 60 của Bộ luật Hình sự.

Ngoài ra, bên cạnh ba yêu tố quan trọng trên, thì việc cân nhắc nếu cho người phạm tội hưởng án treo thì người đó sẽ không gây nguy hại cho xã hội hoặc gây ảnh hưởng xấu đến công cuộc đấu tranh phòng chống tội phạm cũng đóng vai trò quan trọng. Ở đây, Tòa án cũng cần xem xét kĩ điều này đối với A.

Trở lại với tình huống đầu bài, cũng như đã phân tích ở trên, A sẽ có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1 Điều 46 của BLHS. Trong trường hợp này, không nói đến tình tiết tăng nặng, dựa vào tình tiết của đầu bài, việc A được hưởng mức án thấp hơn so với mức thấp nhất của khung hình phạt quy định tại Điều 47, có thể giả sử rằng, ở đây A không có tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự.

Như vậy, từ những phân tích ở trên, trong tình huống này, A đã đáp ứng được yêu cầu về mức án phạt tù ( bị xử phạt 3 năm tù), và các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự (có ít nhất 2 tình tiết giảm nhẹ tại khoản 1 Điều 46 BLHS). Ở đây không nói đến nhân thân người phạm tội, nhưng việc A được hưởng án treo là có thể xảy ra, nếu Tòa án chứng minh được rằng, A là người có nhân thân tốt, đáp ứng được các nội dung trên và việc cho A hưởng án treo là không gây hại hay nguy hiểm cho xã hội và không ảnh hưởng xấu đến việc phòng chống, đấu tranh với tội phạm của các cơ quan chức năng.

Do đó, có thể kết luận rằng, nếu căn cứ vào Điều 47 BLHS , Tòa án xử phạt A 3 năm tù giam, thì A có thể được hưởng án treo.

Tham khảo thêm:

• Phân tích Tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản
• Phân tích Tội cưỡng đoạt tài sản
• Phân tích Tội cướp giật tài sản
• Phân tích Tội công nhiên chiếm đoạt tài sản
• Phân tích Tội trộm cắp tài sản
• Phân tích Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản
• Phân tích Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản
• Phân tích Tội chiếm giữ trái phép tài sản
• Phân tích Tội sử dụng trái phép tài sản
• Phân tích Tội huỷ hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của Luận văn

Khi nói đến tình hình giao thông của nước ta hiện nay thì không thể không nói đến các hành vi vi phạm về lĩnh vực giao thông vận tải nói chung và giao thông đường bộ nói riêng có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu đi lại và vận chuyển, lưu thông hàng hóa của con người. Nhận thấy tầm quan trọng của giao thông vận tải đối với sự phát triển kinh tế – xã hội, đã được Đảng và nhà nước các cơ quan ban ngành, đoàn thể và toàn xã hội quan tâm, bên cạnh đưa ra nhiều chính sách, giải pháp để phát triển giao thông vận tải, đặc biệt là giao thông đường bộ. Trong những năm gần đây để phòng ngừa nhằm ngăn chặn các hành vi vi phạm trên thì nhiều công trình, dự án đầu tư phục vụ cho hoạt động giao thông đường bộ ngày càng phát triển, việc mở rộng các tuyến đường trọng điểm, thường xuyên được đầu tư nâng cấp, đã đáp ứng nhu cầu về giao thương kinh tế với các vùng lân cận, đồng thời giúp người dân đi lại dễ dàng, kể cả việc vận chuyển hàng hóa của người dân trở trở nên thuận tiện, nhanh chóng, đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, bên cạnh những hiệu quả to lớn lĩnh vực giao thông vận tải đường bộ mang lại thì đã và đang tồn tại những vấn đề hết sức cấp bách đó chính là vấn nạn về tai nạn giao thông đường bộ xảy ra ngày càng diễn biến phức tạp, nhiều vụ vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ xảy ra ngày càng nhiều năm sau cao hơn năm trước; Bên cạnh đó, một số vấn đề khác có liên quan đến tình hình vi phạm tội phạm trên như về đặc điểm tâm lý, độ tuổi, giới tính, dân tộc, tôn giáo của người điều khiển phương tiện giao thông và các văn bản áp dụng pháp luật chưa được cụ thể, rõ rang và đầy đủ dẫn đến còn nhiều bất cặp trong việc đề ra các giải pháp phòng ngừa tệ nạn nói trên.

Trong những năm qua, các sở, ban, ngành và Đảng bộ tỉnh Đồng Tháp đã xây dựng các giải pháp quản lý, ngăn chặn, phòng ngừa môi trường giao thông hiện nay để ngăn chặn hoặc làm giảm thiểu tình hình TNGT và tội VPQĐ về ĐKPTGTĐB một cách đồng bộ, quyết liệt. Tuy nhiên, việc phối hợp thực hiện các biện pháp, giải pháp phòng ngừa TNGT và tội VPQĐ về ĐKPTGTĐB giữa các cơ quan chức năng chưa phát huy hiệu quả, tình trạng vi phạm về lĩnh vực giao thông đường bộ vẫn tiếp tục diễn ra, ngày càng phổ biến đặt biệt là tai nạn giao thông và tội VPQĐ về ĐKPTGTĐB ngày càng xảy ra nghiêm trọng hơn.

Do đó, để nhận thức đúng và đầy đủ về tình hình TNGT và tội VPQĐ về ĐKPTGTĐB trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp cũng như các hiện tượng xã hội tiêu cực khác, chúng đều có những đặc điểm riêng của nó. Vì thế, muốn công tác đấu tranh, ngăn chặn và phòng ngừa tội phạm này có hiệu quả chúng ta phải đúc kết từ lý luận, từ tổng kết kinh nghiệm thực tiễn của công tác đấu tranh, phòng ngừa tội phạm này, làm rõ những nguyên nhân và điều kiện dẫn đến hành vi VPQĐ về ĐKPTGTĐB để có những biện pháp loại trừ hoặc hạn chế của những nguyên nhân, điều kiện đó để phòng ngừa tội này có hiệu quả trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp.

Đây cũng chính là lý do để học viên chọn đề tài “Tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp: Tình hình, nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa” để nghiên cứu làm luận văn thạc sĩ Luật học.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Trong thời gian qua, trước tình hình tội VPQĐ về ĐKPTGTĐB diễn biến phức tạp trên phạm vi cả nước, cùng với việc tiến hành nhiều biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn hành vi này, cho nên trong giới nghiên cứu pháp luật Việt Nam đã có một số công trình nghiên cứu của các khoa học, các cơ sở đào tạo và các ngành có liên quan nghiên cứu vấn đề đấu tranh, phòng ngừa TNGT và tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ. Loại tội này được đề cập và phân tích trong một số bài viết, tạp chí chuyên ngành luật như: Luận văn thạc sĩ “ Tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Long An: Tình hình nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa” của tác giả Trần Văn Thành năm 2014; Luận văn thạc sĩ “Tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Tiền Giang: Tình hình nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa” của tác giả Huỳnh Thanh Hiệp năm 2013; Luận văn thạc sĩ “Tội đua xe trái phép trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh: Tình hình nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa” của tác giả Đoàn Công Viên, năm 2012.

Nhìn chung, các đề tài trên chỉ nghiên cứu về phòng ngừa Tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ trên một phương diện kía cạnh nhất định của địa phương đó. Cho nên trong thời gian tới để giảm thiểu tai nạn giao thông trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp được tốt hơn, nhằm hạn chế đến mức thấp nhất những thiệt hại do TNGT gây ra, vấn đề cần đặt ra là phải tiếp tục nghiên cứu tìm tòi một cách có hệ thống, toàn diện, sâu sắc và các giải pháp khả thi hơn để phòng ngừa có hiệu quả đối với hành vi này.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu

Luận văn nghiên cứu về mặt lý luận, đánh giá một cách khái quát khoa học về tình hình tội phạm, nhân thân người phạm tội, xác định nguyên nhân và điều kiện làm phát sinh tội phạm, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả trong công tác phòng, ngừa TNGT và tội VPQĐ về ĐKPTGTĐB trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp thời gian tới.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, đề tài cần tập trung giải quyết những nhiệm vụ cụ thể sau:

– Phân tích tình hình tội VPQĐ về ĐKPTGTĐB trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp (dưới góc độ pháp lý hình sự, thân nhân người phạm tội).

– Phân tích các nguyên nhân và điều kiện của tình hình loại tội phạm này.

– Dự báo tình hình tội phạm này trên địa bàn Đồng Tháp trong thời gian tới.

– Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa tội VPQĐ về ĐKPTGTĐB trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp nói riêng và cả nước nói chung.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận về tội phạm học và phòng ngừa tội phạm nhất là thực tiễn công tác phòng, ngừa tội VPQĐ về ĐKPTGTĐB theo Bộ luật Hình sự ở Việt Nam và trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp để nghiên cứu làm sáng tỏ các vấn đề thuộc nội dung Luận văn.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Về nội dung luận văn nghiên cứu tình hình và thực trạng công tác phòng ngừa tội VPQĐ về ĐKPTGTĐB trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp, dưới góc độ tội phạm học, xác định nguyên nhân và điều kiện của tội phạm, dự báo về tình hình tội phạm, trên cơ sở đề xuất các giải pháp phòng ngừa loại tội này trong thời gian tới.

– Về không gian: Phạm vi nghiên cứu được giới hạn trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp.

– Về thời gian: Phạm vi nghiên cứu được giới hạn trong thời gian 5 năm, từ năm 2010 đến năm 2014 (bao gồm số liệu thống kê thường xuyên, bản án xét xử sơ thẩm hình sự (200 bản án) và các báo cáo tổng kết năm của các cơ quan chức năng trên địa tỉnh Đồng Tháp).

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu đề tài

5.1. Phương pháp luận

Trong quá trình thực hiện luận văn, tác giả dựa vào chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, các quan điểm của Chủ nghĩa Mác – Lê Nin, lấy tư tưởng Hồ Chí Minh làm kim chỉ nam, các tư tưởng của Đảng được thể hiện trong các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng và pháp luật của Nhà nước về công tác đấu tranh, phòng  ngừa tội phạm; Để thực hiện việc nghiên cứu của mình, tức làm rõ tình hình tội VPQĐ về ĐKPTGTĐB, xác định nguyên nhân, điều kiện của hiện tượng đó và cuối cùng là thiết lập các biện pháp, giải pháp phòng ngừa loại tội phạm phổ biến này.

5.2. Phương pháp nghiên cứu

Trong quá trình nghiên cứu luận văn sử dụng các phương pháp của triết học duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, trong đó chú trọng sử dụng các phương pháp thống kê hình sự; phương pháp phân tích, phương pháp so sánh, tổng hợp dựa trên các báo cáo; phương pháp thống kê từ khảo sát thực tiễn xét xử; phương pháp tọa đàm, lấy ý kiến chuyên gia; phương pháp mô tả, tổng hợp, diễn dịch, quy nạp và phương pháp nghiên cứu dưới góc độ của ngành, liên ngành, đa ngành.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài

6.1. Ý nghĩa lý luận

Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần cũng cố lý luận và thực tiễn đấu tranh, phòng ngừa tội phạm nói chung và tội VPQĐ về ĐKPTGTĐB trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp nói riêng. Ngoài ra, luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho sinh viên các trường cao đẳng, đại học, học viên cao học, nghiên cứu sinh và các nhà nghiên cứu tội phạm học trong quá trình nghiên cứu một cách có hệ thống, toàn diện, sâu sắc để phòng ngừa có hiệu quả tội VPQĐ về ĐKPTGTĐB.

6.2. Ý nghĩa thực tiễn

Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được dùng làm tài liệu tham khảo trong việc đánh giá thực trạng, tình hình, phân tích các nguyên nhân, điều kiện của tội phạm; đề ra các giải pháp nâng cao công tác phòng ngừa tội VPQĐ về ĐKPTGTĐB trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp.

7. Cơ cấu của Luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phần nội dung của Luận văn được cấu trúc thành 3 Chương:

Chương 1: Tình hình tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp.

Chương 2: Nguyên nhân và điều kiện của tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp.

Chương 3: Các giải pháp nâng cao hiệu quả phòng ngừa tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp.

Tham khảo thêm:

• Toàn bộ điểm mới của Luật doanh nghiệp 2014 (Phần 7)
• Toàn bộ điểm mới của Luật doanh nghiệp 2014 (Phần 6)
• Toàn bộ điểm mới của Luật doanh nghiệp 2014 (Phần 5)
• Toàn bộ điểm mới của Luật doanh nghiệp 2014 (Phần 4)
• Toàn bộ điểm mới của Luật doanh nghiệp 2014 (Phần 3)
• Toàn bộ điểm mới của Luật doanh nghiệp 2014 (Phần 2)
• Toàn bộ điểm mới của Luật doanh nghiệp 2014 (Phần 1)
• Quy định về Thừa kế theo pháp luật
• Một số vấn đề về giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ theo thủ tục tố tụng dân sự
• Vướng mắc thực tế Doanh nghiệp kinh doanh Bất động sản thường gặp

Tham khảo thêm:

• [Wiki Luật] Nghị định 17/2016/NĐ-CP Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 112/2013/NĐ-CP ngày 02 tháng 10 năm 2013 quy định hình thức xử phạt trục xuất, biện pháp tạm giữ người, áp giải người vi phạm theo thủ tục hành chính và quản lý người nước ngoài vi phạm pháp luật Việt Nam trong thời gian làm thủ tục trục xuất
• [Wiki Luật] Quyết định 12/2016/QĐ-TTg Về việc tiếp tục thực hiện Quyết định số 30/2012/QĐ-TTG ngày 18 tháng 7 năm 2012 và Quyết định số 1049/QĐ-TTG ngày 26 tháng 6 năm 2014 của Thủ tướng Chính phủ
• [Wiki Luật] Thông tư 02/2016/TT-BGDĐT Về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế thi Trung học phổ thông quốc gia ban hành kèm theo Thông tư số 02/2015/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 02 năm 2015 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo
• Quyền của phụ nữ nông thôn trong nông lâm ngư nghiệp dưới góc độ bình đẳng giới
• Lưu ý nhà đầu tư trong quá trình thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình
• Nâng tuổi trẻ em lên 18, xã hội gánh nhiều hệ lụy
• Những vụ án quấy rối tình dục trẻ em gây chấn động
• Lương hưu cho người lao động theo Luật mới
• Phân biệt lỗi bị phạt hành chính và xử lý hình sự?
• Ông Huỳnh Văn Nén đòi bồi thường oan sai 18 tỷ đồng