Tình huống: Khoảng 11 giờ 30 phút ngày 01/01/2019 Công an huyện A bắt quả tang Nguyễn Văn B đang thực hiện hành vi bán trái phép 01 gói ma túy có trọng lượng 0,22 gram cho đối tượng Nguyễn Hữu C. Quá trình bắt quả tang, ngoài gói ma túy cơ quan Công an còn thu giữ của đối tượng B 01 chiếc xe máy màu đỏ đen nhãn hiệu Honda Wave không biển kiểm soát (B khai mua của người không quen biết cách đây 02 tháng, khi mua không lập giấy tờ gì). Cơ quan Công an lập biên bản thu giữ toàn bộ vật chứng nêu trên. Ngày 01/5/2019 Tòa án nhân dân huyện A tiến hành xét xử bị cáo Nguyễn Văn B phạm tội “Mua bán trái phép chất ma túy”.
Tòa án nhân dân huyện A căn cứ điểm a khoản 2 Điều 106 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 “ Vật chứng là công cụ, phương tiện phạm tội, vật cấm tàng trữ, lưu hành thì bị tịch thu, nộp ngân sách nhà nước hoặc tiêu hủy” Quyết định: Tịch thu sung công quỹ nhà nước 01 chiếc xe máy màu đỏ đen nhãn hiệu Honda Wave không biển kiểm soát. Xe máy là tài sản bắt buộc phải đăng ký sở hữu, khi bán đấu giá cơ quan Chi cục thi hành án dân sự huyện A phải phối hợp với Phòng Tài chính huyện A đăng ký lại xe máy trên. Tuy nhiên do số khung số máy bị đục, lại không có biển kiểm soát nên không thể đăng ký được. Tại khoản 4 Điều 22 Thông tư 15/2014/TT-BCA ngày 04/4/2014 quy định về đăng ký xe của Bộ Công an quy định:
“Điều 22. Các trường hợp liên quan đến số máy, số khung của xe
…4. Xe có quyết định tịch thu hoặc có quyết định xử lý vật chứng mà cơ quan giám định kết luận là xe có số máy, số khung bị đục, bị tẩy xóa hoặc không xác định được số khung, số máy nguyên thủy thì cho đóng lại số theo số của biển số xe.”
Quan điểm 01: Tòa án nhân dân huyện A tuyên tịch thu chiếc xe máy là đúng
Quan điểm 02: Tòa án nhân dân huyện A không tịch thu chiếc xe máy và tách ra để điều tra tiếp nguồn gốc chiếc xe.
Thực tế hiện nay đa số Tòa án nhân dân các cấp sẽ căn cứ vào hành vi bị cáo sử dụng chiếc xe máy để đi mua ma túy và bán ma túy nên xác định đây là phương tiện phạm tội. Cơ quan điều tra cũng không chứng minh được bị cáo có được chiếc xe trên bất hợp pháp. Tuy nhiên nếu tuyên án tịch thu chiếc xe máy sẽ không thể thi hành bán đấu giá được chiếc xe máy trên do không đăng ký được. Như vậy có thuộc trường hợp “Bản án, quyết định của Tòa án không thể thi hành được”?
Đối với quan điểm thứ hai tách chiếc xe máy ra để điều tra nguồn gốc và xử lý sau. Chiếc xe máy là tài sản có giá trị sử dụng hữu hạn. Nếu giữ lại điều tra thì ảnh giá trị sử dụng của chiếc xe theo thời gian sẽ giảm. Ngoài ra còn gây thất thu đối với khoản nộp ngân sách nhà nước
Trên đây là một số vướng mắc trong quá trình thực tiễn xử lý vật chứng khi xét xử vụ án hình sự. Mong nhận được sự quan tâm, trao đổi của quý độc giải.